Bewegingsvrijheid; de nomade en het virus

(Leestijd 5 minuten)
Oorspronkelijk was de mens een nomade die met de seizoenen mee van plek naar plekt trok. Die drang om te bewegen zit diep in ons DNA verankerd. Een huilende baby komt tot rust als je ermee rondloopt of hem wiegt op het oeroude ritme van de moeder die met haar kind op de borst over de savanne trekt*. Wat kunnen we van ons beweeglijke nomadisch verleden leren over de pandemie die het coronavirus heeft veroorzaakt?

Zwerfpoeder

Leven is bewegen en beweging is de essentie van gezondheid. De Chinese geneeskunde leert ons dat als je gezondheid optimaal is, de Qi voortdurend beweegt in een cyclische gang tussen de polen van yin en yang. In het voetspoor van je hartslag en je ademhaling is er dan circulatie, uitscheiding, verwerking, transformatie, groei, afbraak en regeneratie. Stagnatie leidt onherroepelijk tot ziekte. De naam van de belangrijkste Chinese kruidencombinatie voor het vrij laten bewegen van de Qi is niet voor niets ‘zwerfpoeder’.

Eigenaar van de natuur

Al lang geleden is de mens gestopt met zwerven. Hij zocht zekerheid en veiligheid want de natuur is grillig en onvoorspelbaar. De mens vestigde zich op één plaats en was nu geen onderdeel meer van de veranderlijke natuur, maar werd er de eigenaar van. Hij verbouwde gewassen op zijn eigen grond en ook de dieren mochten niet meer in kuddes over het land zwerven. Ze werden in stallen en weiden opgesloten om de mens te dienen. Het verblijft van groepen mensen en dieren op één plaats gaf bacteriën en virussen de kans om over te springen van dier naar mens en zich vervolgens razendsnel te verspreiden. Epidemieën waren de prijs die de mens betaalde voor zijn hunkering naar zekerheid. Die prijs was hoog, maar de natuur moest en zou onderworpen worden.

Rechte wegen

Kronkelige paden werden rechte wegen, tenten werden flatgebouwen. Structuur maakte een einde aan de vrijheid. De mens bedacht de tijd, waarmee de dag in overzichtelijke, efficiënte blokjes ingedeeld kan worden. Tijd is geld; een gestolde vorm van welzijn en geluk die je kunt opslaan in een kluis als een garantie voor de toekomst. De technologie deed zijn intrede om de mens te helpen de natuur nog efficiënter te beheersen en te benutten. De vorderingen in de strijd tegen de natuur noemde de mens ‘vooruitgang’. De tijd dat de gang van de zon, de veranderingen van het weer en het vloeiende ritme van de seizoenen bepaalden waar je je bevond en wat je deed, was inmiddels ver verleden tijd. Dat was iets voor ‘primitieven’ en ‘wilden’.

Het beloofde land

Eind negentiende eeuw werden het vaccinatieproces ontdekt en nog iets later volgende de antibiotica wat letterlijk tegen de natuur betekent. Eindelijk dacht de mens een einde te kunnen maken aan de infectieziekten die hem al millennia teisterden. Deze overwinning voelde als de beslissende slag in de strijd. Het geloof in de vooruitgang verspreidde zich daarna als een virus over de aarde. Steeds harder ging de mens werken om het einddoel te bereiken, dat telkens net achter de horizon leek te verdwijnen. Meer technologie, meer structuur, meer tijdsdruk. Dagen werden uren, uren werden minuten, minuten werden seconden waarop hij op zijn werk afgerekend werd. Steeds harder vloog de tijd voorbij. Steeds sneller jakkerde de mens voort over de rechte weg van de vooruitgang, een verwoesting in de natuur aanrichtend op zijn pad.

Cyclische golfslag

Maar echte beweging is dat gejakker niet. Het is een gekanaliseerde rivier, een paard in een tredmolen, een circusartiest die al zijn bordjes in de lucht probeert te houden. Het doel van deze beweging is vastklampen, vanuit een diepe angst om te vallen, want de mens is vergeten dat hij deel uitmaakt van de cyclische golfslag van de natuur. Hij is banger om te sterven dan om niet werkelijk te leven. Hij is vergeten wie hij is.

De kooi

Maar het diepe nomadische verlangen naar vrij bewegen en zwerven laat zich niet verloochenen. Darwin zag dat een opgesloten gans vanuit de innerlijke drang op trek te gaan zijn borst kapot stootte op de tralies van zijn kooi*. Vaak zie ik mensen in mijn praktijk met stressklachten, angsten en een scala aan lichamelijke klachten die me aan die gans doen denken. Maar de gans wist wat hij wilde en begreep dat de kooi het probleem was. Deze mensen nemen het zichzelf vaak kwalijk dat het ze niet lukt om rustig in hun kooi te blijven zitten. Ze verwijten zichzelf dat ze het niet volhouden in de tredmolen en dat het ze niet lukt de bordjes omhoog te houden. Iedereen doet het toch zo?

Het pad bewandelen

Leraren van alle tijden proberen de mens eraan te herinneren dat het zijn natuur is om vrij te bewegen. Franciscus van Assisi gaf zijn bezittingen op en zwierf pratend met de dieren door de natuur. Friedrich Nietzsche bezat vrijwel niets en had geen vaste verblijfplaats. Wandelen was zijn voornaamste bezigheid en de bron van zijn overpeinzingen. India kent de saddhoes, de bezitloze spirituele zwervers. Taoïsten en zenmeesters wijzen ons op het pad dat onder onze voeten ligt. Boeddha adviseert ons te wandelen over zijn achtvoudige pad en liep met zijn volgelingen dwars door Noord-India. Alleen tijdens de moesson, als de monniken een regenretraite hielden, verbleef hij op één plaats*. Door de monniken in meditatie de aandacht naar binnen te laten keren leerde hij hun dat het werkelijke probleem niet het bezit is, maar hun gehechtheid daaraan. De werkelijke bevrijding vind je in jezelf.

Retraite

Met de uitbraak van het coronavirus lijkt de strijd tegen de natuur een nieuw kookpunt te hebben bereikt. De angst om onze manier van leven te verliezen jaagt ons de veiligheid van onze huizen in. Uit angst voor de dood zetten we het leven stil. Die stilstand kan tot stagnatie en wrijving leiden en je psychisch en lichamelijk ziek maken. Maar misschien kun je dit verplichte verblijf in je huis ook benutten als een retraite. Soms is er een gevangenis nodig om je te leren wat vrijheid is. Kijk eens om je heen en besef dat je huis net zomin van jou is als de boom het bezit van de nomade die schuilt voor de regen. Waar klamp je je aan vast? Wat komt er in beweging als je niet meer wegloopt en vermijdt, maar luistert naar je angst? Waar zit de beklemming? Wat wil je echt? Wil je blijven vastklampen of wil je vrijer in het leven staan? Wat heb je nodig om de nomade meer ruimte te geven?

Kans

Mensen die ik begeleid tijdens een crisis, bijvoorbeeld een burn-out, streven er in het begin vaak naar om zo snel mogelijk weer de oude worden. Maar meestal komt er een moment waarop ze me vertellen dat ze nooit meer terug willen naar hoe het was. Dat beschouw ik als een belangrijke doorbraak, want dan weet ik dat er een transformatieproces heeft plaatsgevonden en het werkelijke herstel op gang gekomen is. Gebruik de crisis die we nu doormaken niet om vast te klampen aan het oude, maar kijk eens of je ruimte kunt maken voor het nieuwe. Je kunt deze crisis uitkomen als een rups die verzwakt door de gedwongen onderbreking weer doorgaat met bladeren eten, maar misschien kun je ook tevoorschijn komen als een vlinder die zich ontworsteld heeft aan zijn pop. Niet voor niets bestaat het Chinese karakter van het woord ‘crisis’ uit twee delen: het eerste deel betekent ‘gevaar’ en het tweede deel betekent ‘kans’.

Als je naar aanleiding van dit blog behoefte hebt aan een gesprek, neem dan contact met me op via info@acupunctuurhaarlem.nl Zie ook www.acupunctuurhaarlem.nl

*Deze informatie is afkomstig uit  het boek De gezongen aarde van Bruce Chatwin, het boek waardoor ik me ook bij het schrijven van mijn vorige blog Een kompas in de storm, de Tao en het virus, liet inspireren.

Wil je mijn volgende blogs over de corona-crisis, je weerstand en het virus en het complot en het virus ook lezen, abonneer je dan op dit blog (hieronder op je telefoon, rechtsboven op een desktop). Je kunt me natuurlijk ook volgen op Facebook