Minder vergoeding voor alternatieve geneeswijzen. Reden tot zorg, tijd voor verandering

Leestijd 6-7 minuten
Het komende jaar neemt de vergoeding voor alternatieve geneeswijzen opnieuw af. Het is een trend die al enige jaren zichtbaar is: zorgverzekeraars stellen steeds hogere eisen aan alternatieve behandelaars, maar tegelijkertijd draaien ze de vergoedingenkraan langzaam dicht. Vorig jaar vergoedde de CZ-groep ineens niet langer een aantal nogal willekeurig gekozen therapieën. Dat leidde tot veel ophef. Dit jaar vergoeden veel verzekeraars een kleiner bedrag of vergoeden ze nog maar een beperkt aantal therapieën. Sommige verzekeraars hebben de vergoeding zelfs helemaal stopgezet. Die veranderingen hebben geen alarmbellen doen rinkelen. Dat zou wel moeten, want het is een zorgelijke ontwikkeling.

Patiënten komen toch wel

Ik spreek veel collega’s die zich geen al te grote zorgen over maken. ‘De patiënten komen toch wel,’ zeggen ze. Waarschijnlijk hebben ze daar gelijk in. Als je een goede naam hebt opgebouwd, zullen mensen je toch wel weten te vinden, ook als de behandeling niet meer vergoed wordt. Maar voor nieuwe generaties therapeuten wordt het steeds moeilijker een gezonde praktijk op te bouwen. Dat de vergoedingen afnemen kan ertoe leiden dat steeds minder mensen kiezen voor een carrière in de alternatieve gezondheidszorg. Dat doet de professionaliteit en de positie van de alternatieve geneeswijzen* beslist geen goed. Toch is dat niet mijn grootste zorg, want het draait in de gezondheidszorg uiteindelijk niet om het belang van een beroepsgroep en zeker niet om het zakelijke belang van de behandelaar. In de gezondheidszorg draait het uiteindelijk alleen om het belang van de mensen die zorg nodig hebben.

Arm & rijk

Mensen met een hoger inkomen maken nu al veel vaker gebruik van de zorg van alternatieve behandelaars dan mensen uit de lagere-inkomensgroepen. Als de vergoeding verder afneemt, is alternatieve zorg voor mensen met een klein inkomen straks helemaal niet meer betaalbaar. Dat is zorgelijk, want juist mensen met een lager inkomen gebruiken meer medicijnen en lijden vaker aan chronische aandoeningen waarbij alternatieve geneeswijzen een waardevolle rol kunnen spelen in de behandeling.

Gezonde leefstijl

Alternatieve behandelaars besteden vaak veel aandacht aan bewustwording en aan het stimuleren van een gezondere leefstijl, omdat ze ervan uitgaan dat een symptoom alleen blijvend verdwijnt als het hele systeem gezond wordt. Ze nemen in de regel uitgebreid de tijd voor een behandeling, omdat ze begrijpen dat persoonlijk contact, tijd en aandacht onontbeerlijk zijn voor die bewustwording en die gedragsveranderingen.

Stijgende kosten

Een dergelijke benadering is zeker voor de behandeling van veel chronische klachten ontzettend waardevol. Preventief of in een vroeg stadium van een aandoening kan met behulp van alternatieve geneeswijzen vaak veel ellende voorkomen worden. Als de vergoedingen verder afnemen, wordt de keuze voor een alternatieve geneeswijze voor de kwetsbare groep mensen met een lager inkomen volstrekt onmogelijk. De gezondheidskloof tussen arm en rijk wordt zo steeds groter. De kosten van de gezondheidszorg zullen daardoor alleen maar verder stijgen.

Minder medicijnen

In de reguliere zorg is tijd een schaars goed. Artsen grijpen daarom vaak naar medicijnen, ook al staat in de richtlijnen dat een gezonder eetpatroon, meer beweging of een lager stressniveau een eerste belangrijke eerste stap in het behandelplan is. Meerdere onderzoeken maken aannemelijk dat alternatieve geneeswijzen kunnen leiden tot een daling van medicijngebruik.^1,2 Ik herken dat uit mijn eigen praktijk. Mensen die ik behandel, hebben vaak al snel minder medicatie nodig. Het kan gaan om allerlei geneesmiddelen, bijvoorbeeld anti-allergische middelen, antibiotica, ontstekingsremmers, antidepressiva, bloeddrukverlagende middelen en natuurlijk pijnstillers. Bezoeken aan een specialist en kostbaar onderzoek zijn soms niet meer nodig en een enkele keer kan een operatie afgezegd worden. Het is dus niet vreemd dat de conclusie van een aantal wetenschappelijke studies luidt dat het kostenbesparend kan zijn om alternatieve behandelingen in te zetten. ^2,3,4,5

Versnippering

Patiënten van alternatieve behandelaars zijn over het algemeen heel tevreden over de behandeling: ze geven gemiddeld het fraaie rapportcijfer 7,9.⁷ Maar beleidsmakers en zorgverzekeraars zijn gezien de steeds verdere daling van de vergoedingen kennelijk veel minder overtuigd van de waarde van alternatieve zorg.

Een van de redenen dat daar maar geen verandering in komt, is dat het alternatieve veld zo versnipperd is. In 2004 stonden er 404 alternatieve geneeswijzen geregistreerd. Hoeveel het er nu zijn is niet bekend, maar het lijkt me aannemelijk dat dat aantal inmiddels verder is toegenomen. Alternatieve behandelaars en hun patiënten klagen terecht over de veel te geringe vergoeding van alternatieve geneeswijzen, maar je kunt het verzekeraars niet kwalijk nemen dat ze door de bomen het bos niet meer zien. Hoe moeten ze de kwaliteit en de waarde van al die therapieën, met al hun verschillende theorieën, beoordelen?

Krachten bundelen

Facebookpagina’s en bladen die tot doel hebben alternatieve zorg te bevorderen, bevelen allerlei methodes, therapieën, cursussen, opleidingen en praktijken aan. In onze vrijemarkteconomie ontkom je er niet aan om reclame te maken, maar als we al onze energie blijven steken in de promotie van onze eigen praktijk en onze eigen therapie, blijft het veld van de alternatieve geneeswijzen verdeeld en zwak. Als alternatieve behandelaars niet op zoek gaan naar wat hen bindt en hun krachten niet bundelen, wordt dat veld door beleidsmakers en verzekeraars moeiteloos uit elkaar gespeeld. Dan zal straks in het beste geval nog maar een zeer beperkt aantal alternatieve behandelvormen vergoed worden.

Uitgangspunten van de alternatieve geneeswijzen

Misschien zouden de volgende uitgangspunten het alternatieve veld kunnen binden en verenigen:

• Alternatieve therapeuten behandelen niet volgens richtlijnen of protocollen, maar volgens een persoonlijke benadering, want ze gaan uit van de uniciteit van iedere klacht en van ieder mens.
• Met alternatieve geneeswijzen worden over het algemeen geen klachten of ziektes behandeld, maar de mens die ziek is.
• De behandelingen van alternatieve behandelaars hebben als hoofddoel de bevordering en het herstel van de gezondheid, niet de bestrijding van een ziekte.
• Om de gezondheid te bevorderen, maken alternatieve behandelaars gebruik van (bij voorkeur natuurlijke) middelen die het menselijk organisme niet of zo min mogelijk belasten.
• Alternatieve behandelaars gaan uit van een holistisch perspectief. Ze behandelen ‘heel de mens’ als een ondeelbare eenheid van lichaam en geest.
• Alternatieve behandelaars gaan ervan uit dat de gezondheid altijd het bezit blijft van de patiënt. Werkelijke gezondheid is alleen haalbaar als dat kostbare bezit goed en liefdevol wordt verzorgd en onderhouden. De alternatieve behandelaar helpt degene die haar of zijn hulp vraagt dat zo goed mogelijk te doen.
• De alternatieve behandelaar staat niet boven maar naast de patiënt. Er is sprake van samenwerking tussen beiden.

Een helder geluid

Als het alternatieve veld er meer energie in zou steken om de waarde van deze uitgangspunten te onderzoeken en die op een heldere en overtuigende  manier uit te dragen, dan zou het een moeilijk te negeren geluid kunnen laten horen. Ook in de reguliere zorg bestaat steeds meer belangstelling voor een meer systemische of holistische benadering. Ook daar groeit het besef dat het anders moet. Daarnaast heeft de alternatieve sector met zijn grote patiënttevredenheid en kosteneffectiviteit belangrijke troeven in handen. Tot slot moet de sector dringend werken aan een overzichtelijke structuur van het alternatieve veld. Een koepelorganisatie zoals het Register Beroepsbeoefenaren Complementaire Zorg (RBCZ), of het Nederlans Instituut Belangenbehartiging Integrale Gezondheidzorg (NIBIG) kunnen in de toekomst mogelijk helpen de alternatieve geneeswijzen te verenigen en te structureren. Maar dat is alleen mogelijk als de sector de noodzaak daartoe beseft.

Evenwichtige zorg

Een behandeling van een alternatief therapeut brengt een veranderingsproces op gang dat de patiënt in zijn geheel ‘beter’ maakt. Laten we dat proces ook in ons vakgebied op gang brengen en ervoor zorgen dat de alternatieve gezondheidszorg een grotere weerstand krijgt, sterker wordt en gezond kan blijven. Zonder de kernwaarden die de alternatieve zorg vertegenwoordigt is de gezondheidszorg niet in evenwicht. Patiënten verdienen evenwichtige zorg. Daar moeten we ons sterk voor maken!

Naar elkaar luisteren

Of je nou naar een neuroloog of naar een mesoloog gaat, de eerste stap van een behandeling is altijd een gesprek waarin de klachten en de doelen van de patiënt in kaart gebracht worden. Er worden vragen gesteld en er wordt vooral goed geluisterd. Laten we als eerste stap naar een sterkere en gezondere positie van de alternatieve geneeswijzen het gesprek met elkaar aangaan en naar elkaar luisteren. Ik nodig je uit je ideeën te delen op dit blog of op de social-mediapagina waar je dit bericht gelezen hebt. Ik dank je alvast voor je bijdrage.

* Ik gebruik in dit artikel de term ‘alternatieve geneeswijzen’ om verwarring te voorkomen. De ziektekostenverzekeraars waarover het in dit artikel gaat, hanteren die inmiddels wat achterhaalde term namelijk nog steeds. Zelf voel ik me meer thuis bij de term integratieve geneeskunde, omdat daar duidelijker het streven naar heelheid en verbinding uit spreekt, zowel in de individuele patiënt als in de gezondheidszorg.

Als je dit artikel waardeert, kun je je abonneren op mijn blog.  Je kunt ook op de hoogte blijven door me te volgen op Facebook.

Literatuur

1. Kooreman P. et.al., A 6-year comparative economic evaluation of healthcare costs and mortality rates of Dutch patients from conventional and CAM GPs. BMJ Open, 2014
2. Jong, M. et.al., Proeftuin Integrative Medicine. Louis Bolk instituut 2015
3. Baars E.W. et.al., The Contribution of Complementary and Alternative Medicine to Reduce Antibiotic Use. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2019
4. Tais, S. et.al., The Economic Evaluation of Complementary and Alternative Medicine. Natural medicine journal februari 2013, jrg. 5, 2
5. Heman, P.M. et.al., Is complementary and alternative medicine (CAM) cost-effective? a systematic review, BMC Complement Altern Med. 2005; 5: 11.
6. Cost Effective Applications of Complementary and Alternative Medicine. NICM februari 2011
7. Kloosterman, R., Alternatieve geneeswijzen: contact en opvattingen. CBS 2019