(Leestijd 3 minuten) Vandaag is het twintig jaar geleden dat ik mijn acupunctuurpraktijk opende in het pand naast mijn geboortehuis in Beverwijk waar mijn ouders een fysiotherapiepraktijk hadden. De appel viel in mijn geval letterlijk en figuurlijk niet ver van de boom. Dit jubileum is een mooie gelegenheid voor een blog over mijn ouders die mij inspireerden en over de grote waarde van persoonlijke zorg zoals zij die boden.
Praktijk aan huis
Halverwege de jaren zestig werd ik bijna letterlijk geboren in de fysiotherapiepraktijk. Mijn ouders hadden namelijk, zoals destijds gebruikelijk, een praktijk aan huis. De gezondheidszorg was in die tijd eenvoudig en persoonlijk. Met persoonlijk bedoel ik niet dat er veel aandacht was voor de individuele patiënt en zijn wensen en persoonlijke problemen. Daar was nauwelijks sprake van. De praktijk van mijn ouders was een betrekkelijk kleine ruimte waarin de behandelcabines van elkaar gescheiden waren door gordijnen. Niet echt een plaats om je persoonlijke problemen te bespreken. Maar de kleinschaligheid en het huiselijke maakte het persoonlijk. Het professionele en het persoonlijke domein waren letterlijk en figuurlijk nauwelijks van elkaar te scheiden.
Mens en behandelaar
Er was in de manier waarop mijn ouders hun vak uitvoerden geen duidelijk onderscheid te maken tussen de mens en de behandelaar. Zij hoefden de manier waarop ze werkten niet aan te passen aan de regels, de protocollen en de richtlijnen, maar konden het beroep kneden zodat het een verlengstuk van hun persoonlijkheid werd. Zo konden ze optimaal gebruik maken van hun persoonlijke capaciteiten om hun patiënten te helpen. Voor mijn vader waren dat zijn grote geduld, tact, invoelende vermogen en handen, die door zijn kleinkinderen ‘opa’s toverhanden’ genoemd werden. Mijn moeder werkte met haar enorme inzet en haar even vaardige maar veel hardere handen aan het herstel van haar patiënten. In haar eigen woorden coachte ze haar patiënten terug naar gezondheid; een voor die tijd vooruitstrevende benadering.
Zorgprofessional
Na een behandeling waarin ze iemands houding had gecorrigeerd, gluurde mijn moeder door de luxaflex om te controleren of de patiënt wel in de praktijk bracht wat ze zojuist hadden geoefend. Als dat niet het geval was, rende ze in haar witte jas de straat op om de patiënt op de stoep nog even duidelijk te vertellen waar het op stond. Dat was geen gedragsinterventie volgens een protocol, maar oprechte boosheid. De zorgprofessional bestond in die tijd nog niet.
Persoonlijk vertrouwen
Mijn vader ging in de jaren vijftig aan het eind van de maand met een lijst met declaraties naar het kantoor van ziekenfonds Spaarneland, waar hij contant werd uitbetaald. Dat kantoor was niet veel groter dan een flink klaslokaal, van waaruit de financiën van de gezondheidszorg in de hele regio Haarlem en Kennemerland werden geregeld. Men kende mijn vader daar persoonlijk en het idee dat hij zou kunnen frauderen kwam bij niemand op, waarschijnlijk nog het minst bij mijn vader zelf. De korte lijnen en het persoonlijke contact speelden daarin ongetwijfeld een belangrijke rol. Je belazert nu eenmaal gemakkelijker een anonieme multinational dan de mensen die je persoonlijk kent. Het vertrouwen werd nog in mensen gesteld en niet in protocollen, privacywetgeving, statistiek en administratieve controlesystemen.
Verantwoordelijkheid
Natuurlijk was niet alles beter in de jaren vijftig en zestig, maar doordat de gezondheidszorg wetenschappelijker, zakelijker, technischer en grootschaliger werd, zijn we wel iets waardevols verloren: het besef dat de essentie van hulp vragen en zorg verlenen altijd ligt in persoonlijke, intermenselijke relatie. Zorg begint als de ene mens zich verantwoordelijk voelt voor het welzijn van de ander. Geneeskunde zonder die persoonlijke basis is geen gezondheidszorg.
Cijfermatig
Toen ik in de jaren negentig de fysiotherapie vaarwelzei en koos voor de traditionele Chinese geneeswijzen, was dat niet alleen vanwege mijn interesse voor de oosterse filosofie, maar ook omdat ik wilde voortbouwen op het voorbeeld dat ik van mijn ouders had meegekregen. Ik wilde dieper doordringen in het persoonlijke aspect van de genezing, en ik voelde me daardoor niet meer thuis in de reguliere gezondheidszorg die juist steeds onpersoonlijker en cijfermatiger werd. Dat gold niet alleen voor mij als behandelaar; ook veel patiënten voelden zich onbegrepen en niet gezien in de reguliere gezondheidszorg en zochten elders hun heil*.
Koesteren
Alternatieve geneeswijzen en de zorg die coaches en counselors bieden, hebben hun populariteit denk ik niet alleen te danken aan de methoden, theorieën en technieken die daarin worden ingezet, maar ook aan het feit dat het net nog persoonlijke, kleinschalige vormen van zorg zijn. Dat is iets om te koesteren, net zoals ik de herinneringen aan mijn ouders en de betrokken manier waarop zij met hun patiënten werkten, koester.
* Patiënten zochten letterlijk hun heil elders, want het woord ‘heil’ is verwant aan het Engelse woord voor gezondheid: ‘health’.
Weer zo mooi geschreven… Mooi eerbetoon en tijdsbeeld! En ben heel blij jouw manier van behandelen.
Dank je Laura!
Ik zie je niet direct naar buiten hollen als je ziet dat je patiënt op de stoep weer staat te stagneren, maar de inzet van je moeder herken ik wel degelijk in je. En voor de rest heb je geloof ik vooral je vaders genen. Gefeliciteerd lieve Willem, geweldige collega.
‘n Heel mooi en betrokken verhaal over je ouders en ook over jouw eigen ontwikkeling met hen als voorbeeld en daarnaast jouw verdere verdieping en specialisatie. Chapeau!
De manier waarop je ouders met hun vak bezig waren, zoals je in je artikel zo treffend beschrijft, doe mij denken aan mijn beginjaren als fysiotherapeut, weliswaar iets later, begin jaren zeventig. Precies dat ging ik later zo missen, zeker na het voltooien van mijn acupunctuuropleiding, die een tweespalt veroorzaakte tussen de acupuncturist in mij en de veranderende fysiotherapie. De veranderingen in de gezondheidzorg en in de fysiotherapie in het bijzonder, hoe logisch ook gezien de tijdsgeest, deden ook mij besluiten om, na een worsteling van een aantal jaren, de fysiotherapie vaarwel te zeggen en te kiezen voor fulltime acupunctuur,… Lees verder »
Geweldig stuk mooi geschreven, je moeder heeft mij heel goed geholpen in de jaren 70 , rug ontzien en houding gecorrigeerd . n geweldige vrouw
Wow Willem, wat mooi om te lezen, wat een prachtig eerbetoon aan je vader en moeder! De ontwikkeling die je doormaakt van kind naar volwassene, naar je leef- en werkomgeving, is zó geïnspireerd op de waarden en normen en het mensbeeld van je ouders. Ze zullen trots op je zijn, en jij op jezelf! Xxx
Gefeliciteerd, Willem! En wát een mooie basis, daar kan geen opleiding tegenop!